ഇന്ത്യയിലെ വിദ്യാഭ്യാസ ചരിത്രത്തിൽ പശ്ചിമ ബംഗാളിലെ ഐഐടി ഖരഗ്പൂരിന് സവിശേഷ സ്ഥാനമുണ്ട്. രാജ്യത്തെ ആദ്യത്തെ ഇന്ത്യൻ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് ടെക്നോളജിയാണ് 1951ൽ സ്ഥാപിതമായ ഈ സ്ഥാപനം. ആഴത്തിലുള്ള ദേശീയ ഓർമകൾ വഹിക്കുന്ന ഹിജ്ലി ഡിറ്റൻഷൻ ക്യാംപ് കെട്ടിടത്തിലായിരുന്നു ഐഐടിയുടെ ആദ്യകാല പ്രവർത്തനം. സ്വാതന്ത്ര്യസമരവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരുന്ന സ്ഥലം അങ്ങനെ ഇന്ത്യയുടെ സാങ്കേതിക ഭാവിയുടെ അടിത്തറയായി മാറി.
സ്വാതന്ത്ര്യാനന്തരം ഇന്ത്യ പുനർനിർമാണത്തിന് തയ്യാറെടുക്കുമ്പോഴാണ് ഐഐടികളുടെ ആവശ്യകത ഉയർന്നുവന്നത്. എഞ്ചിനീയറിംഗ്, ഗവേഷണം, വ്യാവസായിക വികസനം എന്നിവയുടെ ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റാൻ കഴിയുന്ന സ്ഥാപനങ്ങൾ സർക്കാരിന് ആവശ്യമായിരുന്നു. സർക്കാർ കമ്മിറ്റി എംഐടി പോലെ ആഗോള നിലവാരത്തിലുള്ള സ്ഥാപനങ്ങളുടെ ശൃംഖല ശുപാർശ ചെയ്തു. ആ പദ്ധതി പ്രവർത്തനക്ഷമമാക്കുന്നതിനുള്ള ആദ്യപടിയായി ആയിരുന്നു ഐഐടി ഖരഗ്പൂരിന്റെ പിറവി.
അക്കാലത്ത് ഹിജ്ലി ഡിറ്റൻഷൻ ക്യാംപിന്റെ ഉപയോഗശൂന്യമായ സ്ഥലം പുതിയ സ്ഥാപനത്തിന് പശ്ചിമ ബംഗാൾ സർക്കാർ വാഗ്ദാനം ചെയ്തു. സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യ എങ്ങനെയാണ് അവസരങ്ങൾ കെട്ടിപ്പടുക്കുന്നതിനായി പോരാട്ട ഇടങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ചതെന്ന് എന്നതിന്റെ തെളിവാണ് അതിനെ ഒരു സാങ്കേതിക സ്ഥാപനമാക്കി മാറ്റിയതിലൂടെ സാധ്യമായത്. 1951ൽ ഐഐടി ഖരഗ്പൂർ പ്രവർത്തനം ആരംഭിച്ചു. ഡോ. ജെ.സി. ഘോഷ് ആയിരുന്നു ആദ്യ ഡയറക്ടർ.
അന്ന് അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾ പരിമിതമായിരുന്നു. പക്ഷേ ക്ലാസ് മുറികളിലെ അധ്യാപനത്തിലൂടെയും പ്രായോഗിക പരിശീലനത്തിലൂടെയും വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് അടിസ്ഥാനകാര്യങ്ങൾ പഠിക്കാൻ കഴിയുന്ന അന്തരീക്ഷം സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടു. ആദ്യ പ്രോഗ്രാമുകളിൽ സിവിൽ, മെക്കാനിക്കൽ, ഇലക്ട്രിക്കൽ, മെറ്റലർജിക്കൽ എഞ്ചിനീയറിംഗ് എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. ആദ്യകാല അക്കാഡമിക് സജ്ജീകരണത്തിന്റെ കേന്ദ്രബിന്ദു വർക്ക്ഷോപ്പുകളും ലാബുകളുമായിരുന്നു. 1956ൽ പാർലമെന്റ് ഐഐടി നിയമത്തിലൂടെ ഐഐടി ഖരഗ്പൂരിന് ദേശീയ പ്രാധാന്യമുള്ള സ്ഥാപനമെന്ന പദവി നൽകി. തുടർന്നുള്ള എല്ലാ ഐഐടികളുടെയും ഘടന ഈ നിയമത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ് രൂപപ്പെടുത്തിയത്.
പിന്നീട് പഴയ ഹിജ്ലി കെട്ടിടത്തിന് ചുറ്റും ഘട്ടം ഘട്ടമായി സ്ഥിരമായ കാമ്പസ് വികസിച്ചു. അടുത്ത രണ്ട് ദശകങ്ങളിൽ ഹോസ്റ്റലുകൾ, ക്ലാസ് മുറികൾ, ലബോറട്ടറികൾ, ഗവേഷണ കേന്ദ്രങ്ങൾ എന്നിവ കൂട്ടിച്ചേർക്കപ്പെട്ടു. കായിക, സാംസ്കാരിക പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കുള്ള ഇടങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കാനും അക്കാഡമിക് മേഖലയ്ക്ക് അപ്പുറം വിദ്യാർത്ഥി ജീവിതത്തെ രൂപപ്പെടുത്താനും കാമ്പസ് സഹായിച്ചു. വ്യവസായവും സർക്കാരുമായുള്ള പങ്കാളിത്തം ഈ സ്ഥാപനത്തിന്റെ ഗവേഷണ അന്തരീക്ഷത്തെ ശക്തിപ്പെടുത്തി. താമസിയാതെ, ഐഐടി ഖരഗ്പൂർ പുതിയ ആശയങ്ങളും സാങ്കേതികവിദ്യകളും പരീക്ഷിക്കപ്പെടുന്ന സുപ്രധാന കേന്ദ്രമായി മാറി.
ഐഐടി ഖരഗ്പൂരിലെ ആദ്യകാല ബിരുദധാരികൾ ഇന്ത്യയുടെ വ്യാവസായിക, ശാസ്ത്ര രംഗങ്ങളിൽ പ്രധാന പങ്കുവഹിച്ചു. പലരും പൊതുമേഖലാ സംരംഭങ്ങളിലും ഗവേഷണ സ്ഥാപനങ്ങളിലും സർവകലാശാലകളിലും ജോലിക്കു ചേർന്നു. മറ്റുള്ളവർ സ്വകാര്യ സ്ഥാപനങ്ങളിലേക്ക് മാറുകയോ സ്വന്തമായി സംരംഭങ്ങൾ ആരംഭിക്കുകയോ ചെയ്തു. ഖരഗ്പൂരിൽ സ്ഥാപിതമായ മാതൃകയാണ് ഐഐടി ബോംബെ, ഐഐടി മദ്രാസ്, ഐഐടി കാൺപൂർ തുടങ്ങിയ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ രൂപീകരണത്തിന് നേതൃത്വം നൽകിയത്.
Explore the unique history of IIT Kharagpur, India’s first IIT (established 1951), which began its operations in the historic Hijli Detention Camp, transforming a site of independence struggle into the foundation of India’s technical future.
